اقتصاد دانش بنیان به معنی تولید ارزش اقتصادی، مبتنی بر دانش و فناوری نوین ای است که در مسیر تحقق و توسعه علمی شکل گرفته باشد؛ مانند بخش اعظمی از ارکان محصولات و خدمات جدیدی که در کشورهای پیشرفته در حال خلق ارزش های مصرفی هستند و مردم حاضرند برای مصرف آن ها مبالغ مشخصی بپردازند این محصولات امروزه حتی برای ساده‌ترین حوزه‌ها نیز مسیری مبتنی بر خلق ارزش بر اساس دانش فنی و فناوری های نوین را طی می‌کند لذا اقتصاد دانش بنیان مسیری است که همه اقتصادهای جهان به نوبت آن را طی می کند نیاز دارند تا در پله های پی در پی هر بار شرایط خود را با آن تطبیق دهند این تزریق البته که بستگی به امکانات داخل یک کشور و میزان پذیرندگی و هماهنگی آن با بازارها دانش فنی و تکنولوژی جهانی شکل می گیرد و هر چقدر اقتصاد و فضای تولید یک کشور است محیط اقتصاد و تولید جهانی دور باشد هم انتقال تکنولوژی کم تر و ضعیف تر خواهد بود و اگر هم انتقالی صورت بگیرد با تأخیر و البته بسیار گران تر خواهد بود در حال موضوع تبادل دانش فنی به منظور بهبود تولیدات و ارزش های تولیدی حق شده یک الزام اساسی است که نمی‌توان انکار کرد.

از سوی دیگر موضوع اقتصاد دانش بنیان امروز در تطابق با محیط زیست پایدار یک تبادل دو جانبه و یک به یک باید داشته باشد. از یک سو موضوع توسعه تکنولوژی های تولیدی و فنی جدید باید که در تعامل مناسب و تقویت پاکی و پایداری محیط زیست باشند و از سوی دیگر محیط زیست پاک و پایدار باید تداوم یک اقتصاد توانمند مبتنی بر دانش و فن را امکان‌پذیر نماید لذا اقتصاد چرخشی که در آن بیش از ۹۰ درصد محصولات تولید شده در فرایند های مصرفی چرخشی مجدد از طرق مختلف بعد از مصرف به چرخه تولید باز می گردند را باید هم عامل تداوم و هم عامل تقویت اقتصاد دانش بنیان دانست.

البته توجه اکیدی مبتنی بر اصل پاکی و پایداری جامع در حوزه اقتصاد دانش بنیان وجود دارد که باید ابعاد آن را دقیق مورد توجه قرار داد پاکی و پایداری جامعه در سطح افراد حوزه اخلاق و رفتار پاک و پایدار در حوزه نهادی شامل نهادها مقررات و قوانین پاک و پایدار در کنار سازمان‌های پاکم پایدار در حوزه محیط زیست پاکی و پایداری محیط و در حوزه تداوم اقتصادی پاک موضوع چرخشی بودن و بازیافت جامع همه کالاهای تولیدی در سر اقتصادی به گونه ای است که حداقل ۹۰ درصد این محصولات به اقتصاد بازگردند در کنار همه این حوزه های عمیق قابل توجه در اقتصاد دانش بنیان و پاکی جامع و پایدار زیست محیطی موضوع آب و صرفه جویی در مصرف آن در کنار تولید پاک انرژی و توسعه انرژی‌های پاک و تجدیدپذیر صرفه جویی در مصرف انرژی همراه با تقویت و توسعه انرژی پاک و پایدار بالاترین تاکید را داشته و دارد یک حاکمیت پاک و پایدار باید در کنار توسعه اقتصاد دانش بنیان و ایجاد ارتباطات قوی فنی اقتصادی با بازارها و مراکز دانشجویی بین المللی وظیفه اصلی خود را حفظ پاکی و پایداری محیط زیست نهادها و سازمان‌ها فرایندهای تولیدی منابع آب و منابع انرژی به دارد به امید تحقق این موضوع بسیار مهم.

سهراب دل انگیزان

دانشیار گروه اقتصاد دانشگاه رازی

فصلنامه خانه صنعت معدن و تجارت استان کرمانشاه شماره ۱ مهر ۱۴۰۱